تشخیص بیماری

نمودار عمومی رابطه? میان نسخه‌های HIV(تکثیرشده از ویروس‌ها) و شمار CD4⁺ T با میانگین زمان ابتلاء به HIV بدون مراقبت؛ هربیماری شخص می‌تواند دوره را به قدر قابل توجهی تغییر دهد.

تعداد گویچه‌های سفید CD4+ T (سلول/میلی‌متر مکعب)

HIV RNA تکثیرشده بر میلی‌لیتر پلاسما

بیماری ایدز و HIV با توجه بروز علایم و نشانه‌های بیمار، از طریق آزمایش و بررسی آن در آزمایشگاه تشخیص داده می‌شود.^[23] آزمایش HIV به همه کسانی که در معرض خطر قرار دارند توصیه می‌شود، که شامل هر فرد مبتلا به هر نوع بیماری آمیزشی است می‌شود.^[26] در بسیاری از مناطق دنیا، یک سوم حاملان HIV زمانی متوجه می‌شوند که در مرحله پیشرفته‌ای از این بیماری هستند و AIDS یا نقص شدید دستگاه ایمنی آشکار می‌شود.^[26]

آزمایش HIV

در اکثر افراد آلوده به HIV، در طول سه تا دوازده هفته پس از عفونت اولیه، یک سری آنتی‌بادی‌های خاص ایجاد می‌گردد.^[25] تشخیص اولیه HIV قبل از تغییر آنتی‌بادی، با اندازه‌گیری اچ‌آی‌وی-آران‌ای یا آنتی‌ژن P24 انجام می‌شود.^[25] نتایج مثبت به دست آمده توسط آنتی‌بادی یا آزمایش واکنش زنجیره‌ای پلیمراز (PCR)، توسط PCR و یا توسط آنتی‌بادی دیگری تأیید می‌شوند.^[23]

آزمایش آنتی‌بادی در کودکان کمتر از 18 ماه، به دلیل وجود مداوم آنتی‌بادی‌های مادری معمولاً نتیجه درستی نمی‌دهند.^[64] بنابراین عفونت HIV تنها توسط آزمایش PCR مربوط به HIV RNA یا DNA و یا از طریق آزمایش آنتی‌بادی P24 قابل تشخیص است.^[23] در اکثر نقاط دنیا دسترسی به آزمایش PCR قابل اعتماد وجود ندارد و افراد باید تا زمانی صبر کنند که علائم پیشرفت کند و یا سن کودک به اندازه کافی باشد و آزمایش آنتی بادی درستی نتیجه دهد.^[64] در کشورهای جنوب صحرای آفریقا در بین سال‌های 2007 و 2009، بین 30 تا 70 درصد مردم، از وضعیت HIV خود آگاه بوده‌اند.^[65] در سال 2009، بین 4 تا 42 درصد مردم مورد آزمایش قرار گرفتند.^[65] این ارقام نشان دهنده افزایش قابل توجهی نسبت به ده سال گذشته‌است.^[65]

طبقه‌بندی عفونت HIV

از دو طبقه‌بندی اصلی برای مرحله‌بندی HIV و ایدز استفاده می‌شود، یکی توسط سازمان بهداشت جهانی^[23] (WHO) و دیگر توسط مرکز کنترل و پیشگیری بیماری^[66] (CDC). برنامه CDC بیشتر در کشورهای توسعه‌یافته استفاده می‌شود. از آنجا که برنامه WHO احتیاجی به آزمایش ندارد، بیشتر مناسب کشورهای در حال توسعه‌است که با کمبود لوازم روبرو هستند. علیرغم تفاوت‌های که این دو با هم دارند، اما می‌تواند هر دوی آنها را از لحاظ آماری مقایسه نمود.^[22][23][66]

سازمان بهداشت جهانی برای اولین بار در سال 1986 تعریفی برای ایدز ارائه نمود.^[23] از آن زمان به بعد، مرحله‌بندی WHO برای چندین بار تغییر کرده و گسترش یافت، که نسخه? اخیر آن که در سال 2007 منتشر شده‌است.^[23] رده‌بندی مراحل تعیین شده توسط WHO به شکل زیر است:

• عفونت اولیه HIV: که یا بدون علامت است و یا همراه با سندرم حاد ویروسی است.^[23]
• مرحله 1: عفونت HIV بدون علامت با تعداد سلول‌های CD4 بیش از 500 در هر میکرولیتر. ممکن است شامل بزرگ شدن گره‌های لنفاوی نیز باشد.^[23]
• مرحله 2: علائم خفیف که ممکن است تغییر جزئی غشاء مخاطی و عود عفونت دستگاه تنفسی فوقانی را شامل شود و تعداد سلول‌های CD4 کمتر از 500 در هر میکرولیتر است.^[23]
• مرحله 3: علائم پیشرفته که ممکن است شامل اسهال مزمن و غیر عادی برای بیش از یک ماه شود، به همراه عفونت‌های باکتریایی شدید از جمله سل ریوی و همچنین تعداد سلول‌های CD4 کمتر از 350 در هر میکرولیتر.^[23]
• مرحله 4 یا ایدز: علائم شدیدی شامل توکسوپلاسموز مغز، کاندیدیاز مری، نای، نایژه یا شش و سارکوم کاپوزی. تعداد سلول‌های CD4 به کمتر از 200 در هر میکرولیتر می‌رسد.^[23]

مرکز کنترل و پیشگیری بیماری آمریکا نیز ایجاد یک سیستم طبقه‌بندی برای HIV ارائه نموده و آخرین بار آن را در سال 2008 به روز رسانی کرده‌است.^[66] در این سیستم عفونت HIV بر اساس شمارش CD4 و علائم بالینی می‌باشد،^[66] عفونت را در سه مرحله توصیف می‌کند:

• مرحله 1: تعداد سلول‌های CD4 بیشتر از 500 در هر میکرولیتر بدون هیچ علائمی از ایدز
• مرحله 2: تعداد سلول‌های CD4 بین 200 تا 500 در هر میکرولیتر بدون هیچ علائمی از ایدز
• مرحله 3: تعداد سلول‌های CD4 کمتر از 500 در هر میکرولیتر یا وجود علائمی از ایدز
• نامعلوم: اگر اطلاعات کافی برای هر یک از مراحل فوق در دسترس باشد

اگر پس از درمان، تعداد سلول‌های CD4 خون به بیش از 200 در هر میکرولیتر افزایش یابد و یا بیماری دیگری به جز ایدز احتمال رود و یا حتی درمان گردد هنوز هم تشخیص اینکه بیماری ایدز بوده باشد پابرجا خواهد بود.^[22]